Muafiyet kararının arkasında her iki tarafın yoğun lobi faaliyetleri yer aldı. Portekizli diplomatların yanı sıra, ABD merkezli Doğal Mantar Konseyi (Natural Cork Council) ve Kaliforniyalı şarap üreticilerini temsil eden Wine Enstitüsü, Washington yönetimine mantarın “doğada alternatifsiz bir ürün” olduğunu anlatarak vergi muafiyeti için ciddi lobi faaliyetleri yürüttü. Doğal Mantar Konseyi İcra Direktörü Patrick Spencer, anlaşma metninde mantarın özellikle zikredilmesinin kendileri için büyük bir başarı olduğunu ifade etti.
PORTEKİZ EKONOMİSİ VE MANTARIN ÖNEMİ
Karar, dünya mantar üretiminin yaklaşık yarısını tek başına karşılayan Portekiz için büyük önem taşıyor. ABD, Portekiz mantarının en büyük ikinci pazarı konumunda. Ticaret verilerine göre, ABD 2023’te Portekiz’den 241 milyon dolar değerinde mantar ithal etti. Bu ithalatın %70’inden fazlasını şarap, alkollü içkiler, zeytinyağı ve bal gibi sıvı ürünler için üretilen tıpa ve mantarlar oluşturuyor.
MANTAR SADECE ŞARAP TIPASI DEĞİL
Mantarın kullanım alanı oldukça geniş. NASA ve SpaceX, roketlerde ısı koruması amacıyla mantar kullanıyor. Mantar tozu, spor sahalarında zemin dolgu malzemesi olarak ve uçak pistlerindeki betonların içine, iniş şokunu emici olarak yerleştiriliyor.
NEDEN ABD’DE MANTAR ENDÜSTRİSİ YOK?
İklim benzerliğine rağmen ABD’de bir mantar endüstrisi bulunmuyor. Bunun temel nedeni, bir mantar ağacının ilk hasadının 25 yıl sonra yapılabilmesi ve bu ilk hasadın genellikle düşük kalitede olması. Sonraki her hasat için ise ağacın 9 yıl kadar yeni kabuk üretmesi bekleniyor. Portekizli mantar devi Corticeira Amorim’in CEO’su Antonio Amorim, “Amerikalılar, 25 yıl ilk hasadı bekleyecek kadar sabırlı değil” yorumunu yapıyor. Ayrıca, mantar hasadı oldukça özelleşmiş bir beceri gerektiriyor ve ağaca yanlış kesim yapılması onu öldürebiliyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR ÜRÜN: MANTAR
Mantarın sürdürülebilir bir şekilde hasat edilebilmesi ve biyolojik olarak parçalanabilir olması, özellikle ABD’li şarap üreticilerinin yeniden mantar tıpalara yönelmesinde etkili oldu. Doğal Mantar Konseyi verilerine göre, premium ABD şaraplarında mantar tıpa kullanım oranı 2010’da %53 iken, 2022’de bu oran %64.5’e yükseldi. 1990’larda mantar kaynaklı “mantar lekesi” (cork taint) sorunu, birçok üreticiyi alüminyum vidalı kapaklara itmişti.
